DIAGNOZA BEZSENNOŚCI PROWADZONA JEST PRZEZ LEKARZA PSYCHIATRĘ. 

 Diagnoza ma charakter złożony i wielostopniowy – pozwala to na wybór najbardziej adekwatnej do potrzeb pacjenta metody leczenia jego dolegliwości. 

 

DIAGNOZA OBJAWOWA

 Objawy bazowe bezsenności:

 Możemy mówić o czterech wariantach objawowych bezsenności, należy pamiętać jednak, iż stosunkowo rzadko występują one jako izolowane wzorce zaburzenia. Zazwyczaj pacjenci skarżą się na mieszany wzorzec bezsenności (np. problemy z zasypianiem i zła jakość snu, przebudzenia i problemy z zasypianiem, itd.).

 Wariant I: trudności w zasypianiu: wydłużenie okresu zasypiania czyli latencji snu (zasypianie dłuższe niż 45 minut), nieintencjonalne przesuwanie okresu zasypiania na późniejsze godziny, zazwyczaj znaczący dyskomfort psychiczny związany z zasypianiem – niepokój, natrętne myśli o niemożności zaśnięcia.

 Wariant II: trudności utrzymaniu ciągłości snu, przebudzania się w ciągu nocy, spłycenie snu, narastająca trudność w ponownym zaśnięciu, czasami niepokój w okresie nocnych przebudzeń.

 Wariant III: zbyt wczesne budzenie się, nieintencjonalne wczesnoranne przebudzenia, skrócenie okresu snu, niemożność ponownego zaśnięcia, czasami lęk, przykre myśli, niepokój podczas wczesnorannego przebudzenia.

 Wariant IV: sen o złej jakości, czas trwania snu może być adekwatny do wieku pacjenta, ale pomimo tego pacjent budzi się zmęczony, z poczuciem niewyspania.

 W każdym wariancie – pogorszenie następuje również całościowe pogorszenie samopoczucia i funkcjonowania chorego: trudność w mobilizacji do działania (zwłaszcza w godzinach porannych), stale odczuwane zmęczenie, spadek wydolności życiowej (w obszarze zawodowym, szkolnym).

 Dominujący stan emocjonalny / poznawczy / behawioralny towarzyszący bezsenności:

  • Senność w ciągu dnia (zazwyczaj z próbami podejmowania drzemek);
  • Stałe odczuwane znużenie, apatia, spowolnienie, czasami współistniejące z okresami nadmiernego napięcia emocjonalnego i rozdrażnienia;
  • Wyraźnie odczuwany niepokój związany z bezsennością, stała obawa przed zasypianiem (i domniemanym brakiem snu), natrętne, niepokojące myśli o braku snu i następstwach tego stanu;
  • Często stany neurasteniczne – stale odczuwane zmęczenie, drażliwość, chwiejność emocjonalna;
  • Pogorszenie jakości funkcjonowania w obszarze zawodowym, szkolnym, rodzinnym i społecznym; wzmożone ryzyko wypadków i innych zdarzeń nagłych związanych z obniżonym poziomem koncentracji uwagi;
  • Obniżenie poziomu energii, zmniejszenie motywacji i chęci do działania, anhedonia;
  • Czasami: nieznacznie obniżony nastrój, pogorszenie funkcji uwagi i koncentracji, obniżenie sprawności poznawczej, napięciowe bóle głowy i mięśni, objawy somatyzacyjne.

Ocena poziomu nasilenia, schematu i dynamiki dobowej bezsenności 

  •  Określenie charakteru deficytu snu: zdefiniowanie czy mamy do czynienia z bezsennością prawdziwą (realnie zbyt krótki lub nieregenerujący sen z powodów stricte chorobowych), osób doświadczających deprywacji snu (przewlekłe niedobory snu, intencjonalnie zbyt krótki okres snu z powodu podejmowania innych aktywności np. pracy, zabawy czy nauki w nocy), osób z subiektywnie doświadczaną bezsennością (nadmiernymi oczekiwaniami co do czasu snu, niewłaściwą oceną swojego snu);
  •  Określenie od kiedy pacjent ma problemy ze snem: zdefiniowanie czy bezsenność ma charakter przygodny (do kilku, kilkunastu dni), krótkotrwały (do miesiąca) czy też przewlekły (powyżej miesiąca);
  •  Określenie schematu snu pacjenta: zdefiniowanie średniej ilości godzin snu na dobę w okresie ostatnich kilku tygodniu; zdefiniowanie relacji czasu spędzanego w łóżku do czasu realnego snu; określenie czasu spędzanego w tzw. stanie czuwania wytrąconego (wake after sleep onset, WASO);
  •  Określenie zwyczajowego czasu zasypiania i budzenia się pacjenta w kontekście jego trybu życia (adekwatności do potrzeb życiowych pacjenta): zbadanie czy nie występują u pacjenta zaburzenia rytmu dobowego (chronobiologiczne zaburzenia snu);
  •  Określenie dotychczasowych sposobów radzenia sobie z bezsennością: zbadanie czy pacjent próbuje odsypiać w ciągu dnia (drzemki), przebywa zbyt długo próbując zasnąć, przesuwa porę zasypiania, stosuje nieadekwatne próby radzenia sobie z bezsennością (alkohol, środki dostępne bez recepty).

Analiza kontekstu sytuacyjnego wystąpienia objawów bezsenności:

 Czynniki wywołujące bezsenność (precipitating factors) opisane w trójczynnikowym modelu behawioralnym  Spielmana, jako te, które są bezpośrednim powodem wystąpienia bezsenności.

 Są to wszystkie zewnątrzpochodne i wewnątrzpochodne wydarzenia stresowe, które stanowią bezpośrednią przyczynę wystąpienia epizodu bezsenności. 

 Do najczęstszych zewnątrzpochodnych czynników stresowych wywołujących bezsenność zaliczamy: wystąpienie nagłych problemów rodzinnych (konflikty rodzinne, choroby), wyraźnie nasilone problemy zawodowe lub szkolne, nagłą zmianę trybu życia (przeprowadzka), wejście w tryb pracy zmianowej lub dyżurowej, zmianę strefy czasowej.

Do najczęstszych wewnątrzpochodnych czynników stresowych wywołujących bezsenność zaliczamy: istotne nagłe problemy zdrowotne chorego, załamanie samooceny (znaczące porażki zawodowe, uczuciowe, itp.), narastające konflikty wewnątrzpsychiczne skutkujące nasilonym napięciem emocjonalnym.

DIAGNOZA ETIOLOGICZNA

 Analiza konstytucjonalnych czynników ryzyka wystąpienia bezsenności:

 Czynniki predysponujące do powstawania bezsenności (predisposing factors) opisane w trójczynnikowym modelu behawioralnym  Spielmana, jako te, które zwiększają prawdopodobieństwa wystąpienia bezsenności.  

 Należą do nich: osobnicza predyspozycja do doświadczania nadmiernego wzbudzenia fizjologicznego (skłonność do zbyt intensywnej, często nieadekwatnej reakcji dystresowej), osobowość o cechach predysponujących do zamartwienia się, płeć żeńska (zwłaszcza w okresie menopauzalnym lub pomenopauzalnym), wiek powyżej 65 roku życia, dodatni wywiad rodzinny w kierunku bezsenności, szczególnie po stronie matki.

 Kliniczna diagnoza psychologiczna potencjalnie ryzykownego wzorca funkcjonalnego:

 Wzorzec funkcjonalny / zachowania typu A: stały wysoki poziom stresu, koncentracja na rywalizacji i karierze zawodowej, nieumiejętność odpoczynku, nadmierna presja czasu – bezsenność zazwyczaj rozwija się jednocześnie z fazą wzmożonej drażliwości, współistnieje później z objawami zespołu nadmiernego zmęczenia oraz innymi objawami neurastenicznymi.

 Wzorzec funkcjonalny kompulsywny: nadmierna skrupulatność (w tym w ocenie swojego stanu zdrowia, jakości snu), nieumiejętność zachowania dystansu emocjonalnego do doświadczanych problemów emocjonalnych, nadmierna koncentracja na objawach dysfunkcji – bezsenność zazwyczaj współistnieje z innymi dolegliwościami o charakterze somatyzacyjnym, bardzo wysoki jest poziom niepokoju, lęku i kompulsywnych myśli związanych z ryzykiem braku snu, silny też jest stopień hipochondryczności.

Analiza objawowo-etiologiczna prowadzona celem oceny możliwości występowania innych pierwotnych zaburzeń snu mogących wywoływać bezsenność:

  •  Chronobiologiczne zaburzenia snu: zespół opóźnionej fazy snu, zespół przyśpieszonej fazy snu, rytm swobodnie biegnący, nieregularny rytm sen-czuwanie, zespół nietolerancji pracy zmianowej oraz zespół nagłej zmiany strefy czasowej (jet lag);
  • Parasomnie (somnambulizm, lęki nocne, koszmary senne, wybudzenia z dezorientacją);
  • Zespół niespokojnych nóg;
  • Zespół okresowych ruchów kończyn podczas snu;
  • Zespół obturacyjnego bezdechu podczas snu;
  • Zaburzenia jedzenia związane z snem.

Analiza objawowo-etiologiczna prowadzona celem oceny możliwości występowania zaburzeń psychicznych mogących wywoływać bezsenność:

  • Zaburzenia afektywne: zarówno w przebiegu epizodów mani jak i epizodów depresji (w tym depresji reaktywnej oraz zaburzeń dystymicznych) ;
  • Zaburzenia nerwicowe: neurastenii (zarówno zespołu przewlekłego zmęczenia jak i zespołu wzmożonej drażliwości), zaburzeń lękowych (w szczególności lęku uogólnionego), zaburzeń lękowych i depresyjnych oraz zaburzeń anakastycznych;
  • Zaburzenia na tle organicznym: w przebiegu wczesnej fazy zespołów otępiennych, organicznych zaburzenia nastroju;
  • Zespoły związane z nadużywaniem substancji psychoaktywnych: nadużywanie alkoholu (zarówno używanie szkodliwe jak i w przebiegu zespołów  abstynencyjnych), przyjmowanie (nawet okazjonalne) psychostymulantów w tym amfetaminy, kokainy, efedryny, mefedronu.

Analiza objawowo-etiologiczna celem oceny możliwości występowania zaburzeń somatycznych mogących przebiegać objawami bezsenności:

  • Przewlekłe zespoły bólowe (w tym napięciowe bóle głowy i mięśni, zespoły bólowo-zwyrodnieniowe kręgosłupa, fibromialgia);
  • Zaburzenia funkcji tarczycy (nadczynność tarczycy);
  • Niewydolność oddechowa (w tym przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP);
  • Zespoły naczyniowe (w tym nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca);
  • Zaburzenia żołądkowo-jelitowe (w tym colitis spastica, choroba wrzodowa);
  • Choroby nowotworowe.

Diagnoza etiologiczna szkodliwych czynników środowiskowych  

Analiza otoczenia społecznego, zawodowego i środowiskowego pod kątem zwiększonego ryzyko wystąpienia bezsenności. Ocena poziomu dystresu (przewlekłego stresu) doświadczanego przez pacjenta w następujących obszarach:

  •  Niekorzystne warunki środowiskowe: nadmierna ekspozycja na światło w nocy, dokuczliwy hałas w nocy, niewygodne łóżko, brak odizolowania od otoczenia w miejscu snu, przewlekłe narażenie na przebywanie w przegęszczeniu i hałasie;
  •  Przeciążenie w pracy zawodowej w okresie ostatnich kilkunastu miesięcy: praca zmianowa, system dyżurowy w pracy, zmiana warunków pracy, zbyt duża ilość godzin pracy, nadmierny nacisk na osiągane wyniki, częste zmiany zakresów obowiązków (zwiększanie oczekiwań), złe relacje interpersonalne w pracy, praca w złych warunkach (np. w hałasie, nadmiernym cieple);
  •  Przeciążenie w obszarze życia prywatnego / relacji społecznych w okresie ostatnich kilku miesięcy: choroba przewlekła pacjenta lub członka najbliższej rodziny, opieka długoterminowa nad osobą starszą lub niepełnosprawną, przewlekłe konflikty rodzinne (np. sprawy rozwodowe, alimentacyjne), przewlekłe problemy finansowe (np. wieloletnie kredyty, brak stabilności zatrudnienia).

DIAGNOZA DYSFUNKCJONALNEGO WZORCA NAWYKOWEGO

 Analiza występowania nieadekwatnych wzorców nawykowych pod kątem zwiększonego ryzyko wystąpienia bezsenności przewlekłej. Reflektowane są nawyki pacjenta, które wytworzyły się w kontekście wystąpienia bezsenności krótkotrwałej – dysfunkcjonalnych prób radzenia sobie z nią samą oraz towarzyszącym jej dystresem emocjonalnym.

Czynniki utrwalające bezsenność (perpetuating factors).

 W behawioralnym modelu powstawania bezsenności, tzw. trójczynnikowym modelu Spielmana, jako czynniki utrwalające bezsenność określa się te zachowania pacjenta, które powodują przejście bezsenności krótkotrwałej w bezsenność przewlekłą. 

 Najważniejszą rolę w utrwalaniu bezsenności odgrywają następujące czynniki:

  •  Zaburzenia relacji rzeczywistego czasu snu względem czasu przebywania w łóżku: zbyt długi, bezproduktywny i nużący dla pacjenta czas przebywania w łóżku (zazwyczaj powyżej 8 godzin), pozostawanie w nocy w łóżku i próby zaśnięcia na siłę, pomimo tego iż sen nie przychodzi; towarzyszy temu często narastająca frustracja związana z niemożnością zaśnięcia, rozdrażnienie i napięcie emocjonalne; sypialnia / łóżko zaczynają być w takowej kojarzone z problemami ze snem i same w sobie wywołują stres;
  •  Zaburzenie właściwego rytmu snu i czuwania: poranne dosypianie po nieprzespanej nocy, dosypianie i kładzenie się do łóżka w ciągu dnia po nieprzespanej nocy, nieregularne pory wstawania rano, niska aktywność fizyczna w ciągu dnia;
  •  Nieadekwatne i antyzdrowotne nawyki związane z próbami przywrócenia snu: spożywanie alkoholu przed snem, nadużywanie nierecepturowych preparatów nasennych, samowolne spożywanie leków nasennych.

BADANIE AKTYGRAFICZNE 

Badanie aktygraficzne (aktygrafia) wykonywane jest w celu obiektywizacji zaburzeń snu zgłaszanych przez pacjentów oraz monitorowania skuteczności leczenia – pozwala na ocenę poziomu nasilenia, schematu i dynamiki dobowej bezsenności. Jest również niezwykle przydatne w procesie diagnozowania zaburzeń rytmiki okołodobowej (czyli chronobiologicznych zaburzeń snu) oraz zespołu niespokojnych nóg.

 Aktygrafia wykonywana jest przy pomocy niewielkich urządzeń (mniej więcej wielkości zegarka) nazywanych aktygrafami, które (w zależności od wskazania) umieszcza się na nadgarstku, nodze (w okolicach kostki) lub w talii badanej osoby. Urządzenie nieco przypomina inteligentne opaski, szczególnie często używane współcześnie przez sportowców, jednak mają znacznie wyższy poziom precyzji pomiaru i wiarygodność kliniczną. Aktygraf stale mierzy i zapisuje w pamięci nasilenie aktywności ruchowej pacjenta, jak również ekspozycji na światło. Po przesłaniu danych do komputera i użyciu dedykowanej specjalnej aplikacji możliwe jest precyzyjne opisanie rytmu aktywności i spoczynku. W zależności od wskazania możliwa jest również synchronizacja urządzenia z dodatkowym aparatem stale mierzącym częstość akcji serca.

 Na podstawie zapisu aktygraficznego można ocenić cały szereg parametrów: średni poziom aktywności w dzień i w godzinach nocnych, szacunkowy średni czas snu, szacunkową ciągłość snu, liczbę przebudzeń w czasie snu, liczbę drzemek w czasie dnia, ilość czasu spędzonego aktywnie w czasie dnia, ilość czasu spędzonego nieaktywnie w czasie dnia. Urządzenie i dedykowane oprogramowanie potrafią oszacować również średnie zużycie kaloryczne energii, czas spędzony w różnych pozycjach (stojącej, leżącej, siedzącej) oraz średnią ekspozycję na światło (naturalne i sztuczne). Te informacje znajdują zastosowanie w leczeniu bezsenności i zaburzeń rytmów okołodobowych, ponieważ dzięki nim jesteśmy w stanie dobrać spersonalizowane interwencje behawioralne.

 W HarmonyMed badania prowadzimy aktygrafami firmy Actigraph, modelami wGT3X-BT oraz GT9X-Link. Dysponujemy również najnowszym oprogramowaniem ActiLife z dodatkową funkcją analizy czasu snu.

 Badanie aktygraficzne w sposób zasadniczy zwiększa precyzję diagnozy zaburzeń snu i wspomaga optymalizację postępowania terapeutycznego – szczególnie w przypadkach bezsenności, zaburzeń rytmu okołodobowego lub zespołu niespokojnych nóg.

WYBÓR ZINDYWIDUALIZOWANEJ METODY LECZENIA 

TERAPIA ZMIANY ANTYZDROWOTNYCH NAWYKÓW: PRZYWRÓCENIE WŁAŚCIWEJ HIGIENY SNU & TECHNIKI BEHAWIORALNE & TECHNIKI KOGNITYWNE

 Bezsenność przygodna oraz krótkotrwała może samoistnie ustąpić bez skonkretyzowanych oddziaływań terapeutycznych jeśli osoba nią dotknięta nie pogłębi problemów z prawidłową higieną snu. Zazwyczaj jednak w takowych sytuacjach pacjenci wyuczają się dysfunkcjonalnych wzorców behawioralnych skutkujących dalszym pogorszeniem jakości snu. 

 Oznacza to, iż pierwszym etapem leczenia bezsenności musi być więc przywrócenie właściwej higieny snu. 

 Psychoedukacja polega na wyuczeniu pacjenta i pomocy we wdrożeniu zasad właściwej higieny snu. Wdrożenie właściwej higieny snu pozwala na uniknięcie zachowań, których następstwem mogłoby być utrwalenie się zaburzeń snu oraz trwałe uzależnienie od środków psychofarmakologicznych. 

 Metoda ograniczania pór snu jest techniką behawioralną pozwalającą na uzyskanie lepszej kontroli czasu spędzanego na próbach zasypiania i bezproduktywnego przebywania w łóżku. Udaje się dzięki temu zasadniczo zmniejszyć dyskomfort emocjonalny związany z nieudanymi próbami szybkiego zaśnięcia (niosącymi za sobą nasilenie frustracji i rozdrażnienia), zredukować napięcie emocjonalne i w efekcie poprawić jakość snu.

 Technika kontroli bodźców polega na ustaleniu stałego rytmu snu i czuwania i przestrzeganiu reżymu korzystania z łóżka wyłączenia podczas snu. Pomocne są w tym metody autokontroli pacjenta (np. dzienniczki snu) oraz wspierające oddziaływania podczas sesji terapeutycznych.

 Reframing poznawczy wsparty efektywnie prowadzonymi oddziaływaniami relaksacyjnymi daje szansę na swoiste „uodpornienie” na poznawcze czynniki stresorodne związane doświadczaniem napięcia emocjonalnego w przebiegu bezsenności. Dzięki temu możemy łatwiej identyfikować źródła dysfunkcjonalnych przekonań (szczególnie silnych w bezsenności), nauczyć się ich unikać czy też wreszcie inaczej (mniej destrukcyjnie) ich doświadczać. 

 Wszystkie wyżej wymienione techniki powinny być stosowane łącznie, najlepiej w korelacji z krótkoterminową terapią dystresu, celem potencjalizacji ich efektów terapeutycznych.  

KRÓTKOTERMINOWA TERAPIA DYSTRESU BEZSENNOŚCI  

 Krótkoterminowa Terapia Dystresu Bezsenności jest ważną, wspierającą  forma leczenia bezsenności. 

 Wystąpienie czy też nasilenie się objawów bezsenności jest często związane z ekspozycją na sytuacje stresowe – zarówno te nagłe, niespodziewane jak i przewlekłe, długoterminowe. Również sama bezsenność staje się źródłem długoterminowego dystresu co przyczynia się do dalszego nasilenia jej objawów Obowiązuje tu zasada błędnego koła chorobowego, dynamika jest mniej więcej taka: stresuje się (z jakiś powodów psychologicznych) więc nie śpię, boję się, że znowu nie będę spać więc zaczynam się stresować, a to realnie wzmaga już obecny stres i utrudnia zaśnięcie – i tak koło się zamyka. 

 Celem Krótkoterminowej Dystresu w Bezsenności jest więc wyuczenie adekwatnych sposób radzenia sobie zarówno z przewlekłym (i również nagłym, silnym) stresem. 

 W przebiegu programu terapeutycznego pacjent uczy się właściwie identyfikować sygnały z ciała i psychiki wskazujące na konieczność włączenia procedur antydystresowych. Szczególnie koncentrujemy się na tych elementach reakcji dystresowej, które związane są ze wzmożonym napięciem emocjonalnym będącym wyrazem lęku przed bezsennością. 

 Uczymy też pacjentów jak identyfikować sytuacje (miejsca, zdarzenia, relacje) mogące być źródłem dystresu (przewlekłego napięcia emocjonalnego) – na przykład sygnały wywołujące niepokój związany z nasilonymi obawami przed trudnościami z zaśnięciem. 

 Wdrażamy też techniki poznawcze pozwalające pacjentom modelować i modyfikować dysfunkcjonalne myśli i przekonania związane z bezsennością. Są oni w stanie dokonać ich adekwatnej, poznawczej oceny i poprzez to zmniejszać ich niekorzystne, stresorodne oddziaływania.

 Kluczowym elementem programu terapeutycznego KTDB jest poznanie, doświadczenie i nauczenia się przez pacjenta efektywnych technik relaksacyjnych. Ich celem jest wyuczenie się umiejętności relaksowania – tak aby móc zmniejszyć napięcie emocjonalne związane z zasypianiem i łatwiej zapaść w sen. 

 Techniki relaksacyjne są dostosowywane do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz jego preferencji co do sposobów relaksacji (np. ilości dostępnego czasu, miejsca gdzie może być prowadzona relaksacja). Ważnym jest uwzględnienie specyfiki relaksacji związanej z leczeniem bezsenności – niezbędny jest tu wybór adekwatnych technik możliwych do wdrożenia przez pacjenta w warunkach domowych. 

 Krótkoterminowa Terapia Dystresu Bezsenności pozwala pacjentowi poczuć się lepiej już podczas samych zajęć – redukując napięcie psycho-somatyczne zmniejsza natężenie objawów, zwiększa zdolność do relaksowania się i pełnego odpoczynku. To o tyle istotne jako, że długoterminowa bezsenność jest też przyczyną znaczącego przeciążenia emocjonalnego z towarzyszącymi mu objawami psychosomatycznymi. 

 Niezwykle ważnym elementem Krótkoterminowej Terapii Dystresu w Bezsenności jest jej interaktywność – czynne zaangażowanie pacjenta w proces leczenia. Kluczowym celem KTDB jest bowiem nie tylko uzyskania poprawy objawowej, ale i nauczenie naszych pacjentów umiejętności czynnej relaksacji. 

 Reasumując – Krótkoterminowa Terapia Dystresu w Bezsenności jest metodą wspomagającą leczenie bezsenności oraz zapobiegającą jej niekorzystnym następstwom psychofizycznym (czyli dystresowi wynikającemu z samej bezsenności). 

FARMAKOTERAPIA

 Leczenie farmakologiczne jest wdrażane i prowadzone przez lekarza – specjalistę psychiatrę.  

 Leczenie farmakologiczne nie jest najważniejszą, ale jedynie wspierającą formą terapii bezsenności. Postępowanie lecznicze w terapii bezsenności jest skoncentrowane na przywróceniu prawidłowych funkcji snu a nie prowadzeniu trwałej substytucji farmakologicznej. Oznacza to, iż farmakoterapia powinna mieć charakter interwencyjny, wspierający, krótkoterminowy lub doraźny.

 Leczenie farmakoterapeutyczne powinno być wdrożone w następujących w sytuacjach:

  • Wystąpienie objawów bezsenności przygodnej (lub krótkotrwałej) o bardzo znacznej nasileniu związanej z ekspozycją na silny stres. W takowej sytuacji doraźna (bardzo krótka) interwencja farmakologiczna przywraca właściwe funkcje snu. Stosować można niebenzodiazepinowe leki nasenne, czas trwania leczenia ograniczony jest maksymalnie do kilku dni, jednocześnie wdrożone są oddziaływania terapeutyczne o charakterze psychologicznej interwencji kryzysowej;
  • Wsparcie terapii bezsenności przewlekłej w sytuacji znaczącego nasilenia objawów bezsenności i/oraz nadmiernej, lękotwórczej koncentracji uwagi pacjenta na jego problemach ze snem. 

 Farmakoterapia ma wówczas na celu uzyskanie stosunkowo szybkiej stabilizacji snu co pozwala na wypracowanie przez pacjenta adekwatnej higieny snu poprzez modyfikację dysfunkcjonalnych zachowań związanych z zasypianiem. 

 Jednocześnie prowadzana jest psychoedukacja (nauka „jak spać”) oraz wdrażane są techniki behawioralne skuteczne w leczeniu bezsenności: kontroli bodźców oraz terapia poprzez redukcję czasu snu (dokładniej czasu spędzonego w stanie czuwania wytrąconego, WASO). 

 Pacjent uczestniczy też w Krótkoterminowej Terapii Dystresu w Bezsenności ucząc się skutecznych technik relaksacyjnych pomagających w zasypianiu oraz redukujących nasilenie objawów dystresowych związanych z bezsennością.

 Ostatecznie pacjent powinien uzyskać wystarczające kompetencje psychologiczne aby móc zasypiać w adekwatnej porze i przesypiać odpowiednią ilość godzin. W takowej sytuacji leki nasenne są stopniowo odstawiane – ich dalsze przyjmowanie nie jest już uzasadnione klinicznie.  

 Leczenie bezsenności będącej powikłaniem innych schorzeń psychicznych – zespołów afektywnych (w tym depresji i dystymii), zaburzeń nerwicowych (zespołów lękowych i neurastenicznych), zaburzeń nastroju na tle organicznym, początkowych stadiów zespołów otępiennych.

 W takowych sytuacjach kluczowe jest wdrożenie adekwatnego leczenia choroby podstawowej – farmakoterapia jest wówczas dostosowywana do stanu zdrowia pacjenta, w tym jego zaburzeń snu. Możliwym jest też wsparcie leczenia farmakologicznego oddziaływaniami psychologicznymi – potencjalizuje to korzystne skutki terapeutyczne

Więcej o bezsenności przeczytasz w artykułach