Dietoterapia & dietoedukacja
Dietoterapia jest wysoce zindywidualizowaną i efektywną metodą leczenia nadwagi i otyłości. Dietoedukacja jest rozbudowaną i interaktywną formą edukacji medycznej mająca na celu zwiększenie świadomości żywieniowej naszych pacjentów.
Możemy mówić o dwóch etapach dietoterapii: fazie pogłębionej diagnozy i budowy zindywidualizowanej strategii leczenia oraz fazie wdrożenia dietoterapii i pracy nad redukcją masy ciała.
Faza pogłębionej diagnozy i budowy strategii
Otyłość i nadwaga należą do schorzeń psychosomatycznych o złożonej etiologii – przyczyną ich wystąpienia są zarówno określone predyspozycje konstytucjonalne (uwarunkowane genetycznie), współistniejące choroby somatyczne jak i dysfunkcjonalne schematy behawioralne. Te ostatnie dotyczą zarówno stylów żywieniowych (typów spożywanych pokarmów, schematu posiłków, utrwalonych nawyków żywieniowych) jak i psycho-emocjonalnych uwarunkowań dotychczasowej diety pacjenta.
Zadaniem specjalisty prowadzącego dietoterapię jest udzielenie pomocy pacjentowi w procesie zmiany dotychczasowych, nieprawidłowych nawyków żywieniowych. Należy bowiem pamiętać, iż nawyki te mają zazwyczaj utrwalony charakter co może zasadniczo utrudniać ich pożądaną, prozdrowotną modyfikację. W naszej ocenie zmiana jest możliwa tylko w sytuacji leczenia skojarzonego, którego kluczową częścią jest dietoterapia.
Dlaczego tak jest ? Otóż zwyczaje żywieniowe są silnie związane z innymi obszarami życia pacjenta np. charakterem jego pracy (np. praca zmianowa, dyżury), wyniesionymi z domu rodzinnego przyzwyczajeniami kulinarnymi (np. przewaga potraw bogatotłuszczowych w niektórych tradycjach kulinarnych) czy podatnością na bodźce marketingowe. Tym samym leczenie polegające na próbie mechanicznego wdrożenia nowej diety nigdy nie zakończy się sukcesem – niezbędne są bardziej złożone oddziaływania terapeutyczne, prowadzone przez dietetyka klinicznego we współpracy z lekarzem, psychologiem i fizjoterapeutą.
Jak więc przebiega leczenie dietoterapeutyczne?
Na początku musimy zdobyć maksymalnie szeroką wiedzę na temat zwyczajów żywieniowych naszych pacjentów, dominującego wzorca behawioralnego oraz utrwalonych przekonań na temat diety.
W pierwszym etapie terapii, fazie diagnozy i budowy strategii, dokonywana jest pogłębiona analiza zwyczajów żywieniowych pacjenta na podstawie rozbudowanego wywiadu żywieniowego. Badamy jego wzorzec żywieniowy: utrwalone gusta żywieniowe, bliskie mu tradycje kulinarne (wyniesione z domu rodzinnego, nabyte w grupie środowiskowej), typy ulubionych potraw, regularność posiłków. Ważna jest również ocena realnej (a nie deklarowanej) kaloryczności spożywanych przez pacjenta posiłków, jakości spożywanych przez niego produktów (kwestia obecności tzw. junk food) czy też jednoznacznych błędów żywieniowych (np. przejadania się słodyczami, wypijania słodzonych napoi, nocnego jedzenia, itd.). Staramy się również zreflektować jak wygląda styl życia pacjenta – model pracy (zmiany, dyżury), model spożywania posiłków (dom / gotowanie, dom / jedzenie gotowe, stołówka, restauracje / bary, jedzenie na wynos), model aktywności fizycznej (siedzący tryb życia, okazjonalna aktywność fizyczna, aktywny / uprawiający sport).
Ważna jest też ocena wiedzy pacjenta w obszarze żywienia i diety. Sprawdzamy więc jakie utrwalone przekonania pacjenta na temat odżywiania się (np. jak należy się odżywiać, co jest zdrowe, czego nie należy jeść, itd.), czy są znane już pacjentowi jakieś zdrowe wzorce żywieniowe (czy coś czytał na ten temat, ma jakieś refleksje, korzystał z jakiś pomysłów) oraz jakie są jego przekonania na temat diet (jakie w ogóle są diety, co sądzi o ich efektywności).
Ten aspekt diagnozy pozwala nam zreflektować dominujący wzorzec behawioralny wpływający na styl odżywiania się pacjenta. Oceniamy go następnie ocenić go w kontekście konkretnych, behawioralnych czynników ryzyka wystąpienia nadwagi i otyłości. Taka wiedza zaś pozwala nam zbudować optymalne, zindywidualizowane schematy leczenia dla poszczególnych pacjentów.
Wykonujemy też wtedy badania antropometryczne oraz dodatkową analizę składu masy ciała na analizatorze InBody 270 – oba uzyskane parametry są poddane ocenie i refleksji klinicznej.
Kolejny elementem dietoterapii jest wybór tematów / zadań pracy terapeutycznej, których celem jest modyfikacja nieprawidłowych nawyków behawioralnych. Zadania te są systematycznie realizowane podczas kolejnych wizyt dietoterapeutycznych (w fazie budowania strategii leczenia).
Faza wdrożenia dietoterapii i pracy nad redukcją masy ciała
Na podstawie otrzymanych danych z wywiadu oraz przeprowadzonych badań tworzony jest indywidualny program zmiany nawyków żywieniowych oraz całościowy plan dietetyczny.
W przebiegu kolejnych wizyt u dietetyka pacjent otrzymuje po dwa pełne, indywidualnie dobrane jadłospisy (7-dniowe diety) na każdy miesiąc leczenia wraz z zaleceniami zdefiniowanymi zaleceniami zakupowymi i kulinarnymi.
Wspólnie z pacjentem są też ustalane niezbędne zmiany w diecie pozwalające na to by tak proponowany mu jadłospis był jak najbardziej odpowiedni smakowo, wygodny, możliwy do stosowania i najmniej czasochłonny do przygotowania
W procesie dietoterapii korzystamy z wsparcia aplikacji wspierającej dietoterapię Kcalmar, dedykowanej osobom prowadzącym czynną dietoterapię.
Więcej o aplikacji dietetycznej Kcalmar mogą Państwo przeczytać tutaj.
Kolejnym aspektem dietoterapii jest intensywna praca nad modyfikacją niekorzystnych nawyków behawioralnych, które są odpowiedzialne za antyzdrowotne wzorce diety. Do kluczowych obszarów pracy należą między innymi zadania związane z poprawą kompetencji pacjenta w zakresie: umiejętności robienia efektywnych dietetycznie zakupów produktów żywieniowych, umiejętności kulinarnych (tak aby móc samodzielnie prowadzić dietę), wyboru prozdrowotnych opcji w sytuacji żywienia się w lokalach gastronomicznych, zdobycia wiedzy na temat żywieniowych i zdrowotnych właściwości poszczególnych produktów.
Podczas kolejnych wizyt dietoterapeutycznych dokonywana jest też standardowa ocena wagi ciała oraz dodatkowa analiza składu masy ciała na analizatorze InBody 270; następnie oba uzyskane parametry są poddane ocenie i refleksji klinicznej. Pozwala to stale monitorować efektywność wdrożonych procedur terapeutycznej w kontekście aktualnego stanu zdrowia pacjenta.
W całym okresie leczenia uzyskujemy stopniową, ale systematyczną redukcję wagi pacjenta – staramy się aby było efektywne (czyli długoterminowe i trwałe) niż efektowne (czyli krótkoterminowe i nietrwałe). Zmniejszenie wagi jest jednym kluczowych celów dietoterapii – najważniejszym, ale nie jedynym.
W końcowym okresie terapii leczenie jest skoncentrowane się na oddziaływaniach stawiających sobie za cel postępują autonomizację pacjentów. Wizyty są realizowane z coraz to mniejszą częstotliwością, pacjenci zaczynają w pełni samodzielnie układać swoje jadłospisy, wiedzą co już co należy kupować, jak zdrowo gotować i jeść.
Osobą prowadzącą dietoterapię w Poradni HarmonyMed jest magister dietetyk kliniczny z dużym doświadczeniem zawodowym. W przebiegu leczenia stale współpracuje on z lekarzem dietetykiem, psychologiem oraz fizjoterapeutą.